Milletvekili Dokunulmazlığı Nasıl Kaldırılır?
CHP Genel Başkanı Özgür Özel hakkında "Cumhurbaşkanına hakaret" gibi çeşitli suçlamalarla Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturma başlatıldı. Dokunulmazlık dosyaları Karma Komisyon'a gönderilen Özel, "Demirden korksaydık trene binmezdik" diyerek tepki gösterdi ve gündemlerinin halkın sorunları olduğunu vurguladı.
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Genel Başkanı Özgür Özel hakkında bir dizi suçlama içeren bir soruşturma başlattı. Soruşturmanın gerekçeleri arasında "Cumhurbaşkanına hakaret", "suç işlemeye alenen tahrik" ve "kamu görevlilerine görevleri nedeniyle hakaret ve tehdit" iddiaları yer alıyor.
Özgür Özel ve CHP İzmir Milletvekili Tuncay Özkan'ın dokunulmazlık dosyaları, 2 Temmuz tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Anayasa ve Adalet Komisyonu üyelerinden oluşan Karma Komisyon'a sevk edilmişti.
Bu gelişmeler üzerine bir açıklama yapan Özel, "Bir ben kaldım, beni de atsın hapse. Demirden korksaydık, trene binmezdik. Bizim gündemimiz fezleke değil, halkın sorunlarıdır" ifadelerini kullandı. Ayrıca CHP lideri, yargının "siyasi baskı aracı" olarak kullanıldığını iddia ederek, siyasetlerini millete duydukları güvenle yürüttüklerini belirtti.
DOKUNULMAZLIK KALDIRMA SÜRECİ NASIL İŞLİYOR?
Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması süreci, Meclis Anayasa ve Adalet Komisyonu üyelerinden oluşan Karma Komisyon'da başlıyor. Komisyon başkanı, her siyasi partinin Hazırlık Komisyonu'na verebileceği üyeler arasından kurayla 5 üyeli bir Hazırlık Komisyonu oluşturuyor.
Hazırlık Komisyonu, kendi içinde gizli oyla bir başkan ve sözcülük görevini de üstlenecek bir katip seçiyor. Bu komisyon, kurulduğu andan itibaren en geç 1 ay içinde dosyayı inceleyerek raporunu hazırlıyor. Süreçte bütün evraklar inceleniyor ve gerekli görülmesi halinde ilgili milletvekili dinleniyor; ancak tanık dinlenemiyor.
Şayet Hazırlık Komisyonu, yasama dokunulmazlığının kaldırılması yönünde bir karar alırsa, dosya Karma Komisyon'a havale ediliyor. Karma Komisyon da 1 ay içinde Hazırlık Komisyonu raporunu ve eklerini değerlendirerek nihai kararını veriyor.
Komisyon, dokunulmazlığın kaldırılmasına veya kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar verebiliyor. Kovuşturmanın ertelenmesi kararı alınması halinde, bu yöndeki rapor Meclis Genel Kurulu'nda okunuyor ve milletvekilleri bilgilendiriliyor.
Bu rapora milletvekilleri tarafından 10 gün içinde itiraz edilmezse rapor kesinleşiyor. İtiraz halinde ise rapor Genel Kurul gündemine alınıyor. İtiraz edilmeyen dosyalar ise Cumhurbaşkanlığına gönderiliyor.
Dokunulmazlığın kaldırılması yönündeki Karma Komisyon raporları, doğrudan Genel Kurul gündemine alınıyor.
Genel Kurul, raporu kabul ederek dokunulmazlığın kaldırılmasına karar verebileceği gibi, raporu reddederek yargılamanın dönem sonuna ertelenmesine de karar verebiliyor.
Kovuşturma ertelenmiş ve karar Genel Kurul tarafından kaldırılmamış ise, dönem yenilenmiş olsa dahi milletvekilliği sıfatı devam ettiği sürece söz konusu vekil hakkında kovuşturma yapılamıyor.
GENEL KURUL SÜRECİ VE SONRASI
Milletvekillerine dağıtılan Karma Komisyon raporu, Meclis Genel Kurulu'nda okunarak görüşülüyor.
Rapor üzerinde, biri lehte diğeri aleyhte olmak üzere iki milletvekili konuşma yapıyor.
Fezlekesi olan milletvekili, isterse Hazırlık Komisyonu'nda, Karma Komisyon'da veya Genel Kurul'da savunmasını yapabiliyor; dilerse bu hakkını başka bir milletvekiline devredebiliyor.
Söz ve savunma talebi yoksa görüşmeler tamamlanıyor.
Daha sonra Karma Komisyon tarafından hazırlanan yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına dair rapor oylanıyor.
Genel uygulamaya göre açık oylama yapılıyor.
Meclis Genel Kurulu'nda dokunulmazlıkların kaldırılmasına ilişkin oylamada, karar yeter sayısı (151) yeterli oluyor.
Her milletvekili ve dosya için ayrı oylama yapılıyor.
Bir milletvekili hakkında birden fazla dosya varsa, her dosya ayrı ayrı oylanıp karara bağlanıyor.
Dokunulmazlık hangi dosya hakkında kaldırıldıysa, yalnızca o fezleke hakkında yargılama yapılabiliyor.
Milletvekilinin dönem sonuna bırakılan dosyası hakkındaki dokunulmazlığı ise devam ediyor.
Genel Kurul kararı sonrası milletvekilinin dokunulmazlığı, söz konusu dosya için kaldırılmış oluyor.
Meclis Başkanlığı, dosyayı Cumhurbaşkanlığı aracılığıyla Adalet Bakanlığı'na gönderiyor.
Bakanlık da dokunulmazlığı kaldırılan milletvekili hakkında gereğinin yapılması için dosyayı ilgili savcılığa havale ediyor.
Savcılık, dosyanın ulaşmasının ardından soruşturmaya kaldığı yerden devam ediyor. Söz konusu milletvekilinin tutuklanması talebiyle mahkemeye sevk edilebileceği gibi, tutuksuz olarak yargılanmasına da karar verilebiliyor.
MİLLETVEKİLLİĞİ DÜŞER Mİ?
Bir milletvekilinin dokunulmazlığının kalkması, milletvekilliğinin düşmesi anlamına gelmiyor. Milletvekili maaşını almaya ve diğer sosyal haklarından yararlanmaya devam ediyor.
Eğer milletvekili tutuklanmamışsa, Meclis'e gelerek yasama çalışmalarına da katılabiliyor.
Ancak milletvekili hakkındaki ceza kesinleştikten sonra, bu durum Meclis Genel Kurulu'nda okunuyor ve bu durumda milletvekilliği düşürülüyor.
Milletvekilinin yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına veya milletvekilliğinin düşmesine karar verilmesi halinde, Genel Kurul kararının alındığı tarihten itibaren 7 gün içinde ilgili milletvekili veya bir başka milletvekili, kararın Anayasa'ya, kanuna veya Meclis İçtüzüğü'ne aykırı olduğu iddiasıyla iptal için Anayasa Mahkemesi'ne başvurabiliyor.
Anayasa Mahkemesi, iptal istemini 15 gün içinde kesin karara bağlıyor.
Haber Merkezi
