Türkiye'de Yaz Meyveleri Cep Yakacak

Türkiye'de bu yıl yaşanan don olayları, tarım sektörünü derinden etkiledi. Özellikle Şubat, Mart ve Nisan aylarında 34 ilde görülen don, 15 farklı tarım ürününde ciddi hasara yol açtı. Üreticiler ve komisyoncular, bu durumun yaz aylarında meyve fiyatlarında yüzde 100'e varan artışlara neden olabileceği uyarısında bulunuyor. Çiftçiler, 14 Mayıs Dünya Çiftçiler Günü'ne buruk bir şekilde hazırlanıyor.

DW Türkçe'ye konuşan sektör temsilcileri, elmadan eriğe, kirazdan armuta kadar birçok meyvenin yaz aylarında bulunmasının zorlaşabileceğini belirtiyor. Fiyatların en az yüzde 50 artacağı, bazı ürünlerde ise bu oranın yüzde 100'ü aşabileceği öngörülüyor. Çukurova, Ege ve Karadeniz bölgelerinde yaşanan don afetleri, meyve üretimini olumsuz etkiledi. Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Nisan ayında bazı bölgelerde son 30 yılın en düşük sıcaklıklarının kaydedildiğini ve bu durumun "tarihimizin en büyük zirai don olaylarından biri" olduğunu ifade etti.

DON AFETİNİN TARIMSAL ÜRETİME ETKİLERİ

Türkiye'nin yaş meyve-sebze üretim ve ihracatında önemli bir merkez olan Antalya'da da durum farklı değil. Antalya Toptancı Hali Komisyoncuları Derneği Başkanı Nevzat Akça, örtü altı seracılıkta ve yayla bölgelerinde meyve kalmadığını, Türkiye'nin bu yaz ucuz meyve yeme şansının kalmadığını vurguluyor. Elma, armut, erik, kiraz ve kayısı gibi popüler yaz meyvelerinin büyük zarar gördüğünü belirten Akça, bazı ürünlerde yüzde 100'e varan kayıplar olduğunu ve ortalama olarak yüzde 50'nin üzerinde ürün kaybı yaşandığını söylüyor. Domates örneğini veren Akça, haldeki 15-30 TL'lik fiyatın İstanbul'da 50 TL'ye çıkabileceği uyarısında bulunuyor.

Don afetinin ihracatı da olumsuz etkileyeceği belirtiliyor. Türkiye, fındık, kiraz, incir ve kayısı üretiminde dünya lideri konumunda. Geçen yıl toplam yaş meyve ve sebze ihracatı 3,4 milyar doları aşmıştı. Akdeniz Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Ferhat Gürüz, özellikle sert çekirdekli meyvelerde hasarın net bir şekilde görülebildiğini ve narenciye çeşitlerinde de ciddi hasar olduğunu belirtiyor. 2025 yılında ihracatta ciddi sıkıntılar yaşanabileceği, bazı ürünlerde iç piyasayı dahi karşılamakta zorlanılabileceği ifade ediliyor. Kimi sektör temsilcilerine göre ihracat kaybı 1 milyar doları bulabilir.

ÇİFTÇİLERİN GELECEĞİ VE POLİTİKA ÖNERİLERİ

Fındık da don afetinden etkilenen ürünlerden biri oldu. Sakarya'da kabuklu fındık fiyatı, don öncesinde 120 TL iken, 5 Mayıs itibarıyla 185 TL'ye kadar yükseldi. Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Ordu, Trabzon ve Giresun gibi bölgelerdeki yüksek rakımlı bahçelerde zararın yüzde 100'lere yakın olduğunu kaydediyor. Bayraktar, don ve kuraklık gibi doğa olaylarının yanı sıra üretim maliyetlerindeki artışların da çiftçi sayısının azalmasına neden olduğunu belirtiyor. 2021'de 1 milyon olan kayıtlı çiftçi sayısı, 2024'te 411 bine kadar düştü. Çiftçilerin ortalama yaşının 59'a çıktığını ve gençlerin tarımda çalışmak istemediğini vurgulayan Bayraktar, genç çiftçilerin sosyal güvenlik primlerinin devlet tarafından ödenmesi gibi teşviklerin kırsalda kalmaları için bir gerekçe olabileceğini söylüyor.

Ziraat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Hasan Murat Kapıkıran, don olaylarının bu çapta bir afete dönüşmesinin tarımdaki politika yetersizliklerinden kaynaklandığını savunuyor. İklim değişikliğine uygun tarım politikalarının hayata geçirilmesi ve ürün deseninin desteklenmesi gerektiğini ifade ediyor.

Haber Merkezi