TEPAV Araştırması: 3 Milyon Hanenin Tek Geliri Asgari Ücret

Ekonomim’den Mehmet Kaya’nın haberine göre, TEPAV tarafından yapılan bir araştırmada, 2016 yılından bu yana Türkiye'de emeğin katma değer içindeki payının sürekli azaldığı ve bu azalmanın 2019'dan sonra daha da hızlandığı vurgulandı. TEPAV Kalkınma Politikaları Direktörü Ekrem Cünedioğlu'nun yaptığı çalışmada, son üç yılda yüksek enflasyonun ve enflasyon beklentilerindeki bozulmaların fiyatlama davranışlarını etkilediği ve yüksek kâr marjlarına yol açtığı belirtiliyor. Ancak bu kâr artışının, Türkiye'deki bölüşüm problemini daha da derinleştirdiği ifade ediliyor.

Asgari Ücret Artışının Yetersizliği

Çalışmada, asgari ücret artışlarının yalnızca bu sorunu çözmek için yeterli olmadığına dikkat çekiliyor. 2016 sonrası personel maliyetlerindeki reel artışın, reel katma değer artışının altında kaldığı, bu durumun 'asgari ücretlileştirme' trendine yol açtığı belirtiliyor. Özellikle asgari ücretin üzerindeki ücret artış oranlarının düşük kalmasının, özel sektörde çalışanların büyük bir kısmının asgari ücretli statüsüne geçiş yapmasına neden olduğu vurgulanıyor. 2023'ün üçüncü çeyreğinde kayıt dışı istihdam oranının %27,2, atıl işgücü oranının ise %22,3 olduğu belirtilerek, bu durumun işçilerin pazarlık gücünü azalttığına işaret ediliyor.

İller Arası Ücret Farklılıkları ve Satın Alma Gücü

TEPAV'ın çalışması, Türkiye'deki iller arasındaki ücret farklılıklarını ve satın alma gücünü de ele alıyor. Önerilen geniş kapsamlı yaklaşımda, asgari ücret politikalarının bölgesel satın alma gücü farklılıklarını göz önünde bulundurması gerektiği ifade ediliyor. İstanbul özel sektörde tam zamanlı çalışanların ortalama ücretleri en yüksek ikinci bölge olmasına rağmen, satın alma gücü düzeltmesi yapıldığında yirminci sıraya geriliyor. Bu, iller arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarının, aynı satın alma gücüne ulaşmak için gereken geliri değiştirdiğini gösteriyor.

Asgari Ücretin Hanelere Etkisi

Araştırma, asgari ücretin haneler üzerindeki etkisine de odaklanıyor. TÜİK verilerine göre, 2022 itibarıyla asgari ücretle geçinen 4,15 milyon hanede yaklaşık 16 milyon kişi yaşadığı, bu hanelerin yaklaşık 3 milyonunun tek gelir kaynağının asgari ücret olduğu belirtiliyor.

Çalışmada, asgari ücretin bir işçinin temel yaşam maliyetlerini karşılaması gerektiği, ancak bu yaklaşık 3 milyon hanenin sosyal dışlanma riskini azaltmak için asgari ücretin 3,5 kişinin yaşam maliyetini karşılayacak şekilde hesaplanması ya da bu hanelere sosyal transferlerde öncelik verilmesinin önemi vurgulanıyor.